بررسی عملکرد و آسیبپذیری ساختارهای مهم در ستون فقرات کمری

همیشه به دانشجویانم یادآوری میکنم که ستون فقرات کمری (Lumbar Spine) تنها یک ساختار حمایتی نیست، بلکه مجموعهای از اجزای حیاتی است که هر کدام نقشی اساسی در عملکرد صحیح بدن و حفاظت از نخاع دارند.به بررسی برخی از این اجزا و وظایف آنها خواهیم پرداخت و همچنین به آسیبپذیریهای این ساختارها اشاره خواهیم کرد.
زائده خاری (Spinous Process):
زائده خاری یک بخش استخوانی است که از پشت هر مهره به سمت خارج امتداد یافته است. این بخش به عنوان یک نقطه اتصال برای عضلات و لیگامانها عمل میکند که در حرکات ستون فقرات و حفظ تعادل بدن نقش دارند.
• وظیفه: اتصال عضلات و لیگامانها، و تسهیل حرکات و تعادل بدن.
• آسیبپذیری: این ساختار به دلیل موقعیت خارجی خود، در معرض آسیبهایی مانند شکستگی یا کبودی قرار دارد، به ویژه در اثر ضربات مستقیم.
سوراخ مهرهای (Foramen) با بافت چربی:
سوراخ مهرهای (Foramen) فضایی در میان مهرهها است که معمولاً با بافت چربی پر شده و عروق و اعصاب از آن عبور میکنند. این بافت چربی نقش حفاظتی و ضربهگیر را برای اعصاب ایفا میکند.
• وظیفه: حفاظت از اعصاب و عروق عبوری و جلوگیری از آسیب آنها.
• آسیبپذیری: در صورتی که فشار بیش از حد به این ناحیه وارد شود، ممکن است به اعصاب فشار آورده و مشکلات عصبی ایجاد کند.
زائده مفصلی تحتانی (Inferior Articular Process):
این زائده استخوانی در قسمت تحتانی هر مهره قرار دارد و با زائده مفصلی فوقانی مهره زیرین تماس برقرار میکند. این تماس مفصلی اجازه میدهد تا مهرهها به صورت کنترل شده بر روی یکدیگر حرکت کنند.
• وظیفه: ایجاد تماس مفصلی بین مهرهها و تسهیل حرکت کنترلشده.
• آسیبپذیری: این زائدهها ممکن است در اثر فشار بیش از حد یا تخریب مفصل دچار ساییدگی یا آرتروز شوند.
زائده مفصلی فوقانی (Superior Articular Process):
زائده مفصلی فوقانی در قسمت بالایی هر مهره قرار دارد و با زائده مفصلی تحتانی مهره بالاتر تماس دارد. این تماس مفصلی به پایداری و هماهنگی حرکات بین مهرهها کمک میکند.
• وظیفه: پایداری و کنترل حرکات بین مهرهها.
• آسیبپذیری: مانند زائده مفصلی تحتانی، این بخش نیز میتواند در اثر تخریب مفصلی یا فشارهای غیرطبیعی دچار آسیب شود.
توبروکل خلفی زائده عرضی (Posterior Tubercle of Transverse Process):
این زائده کوچک استخوانی در بخش خلفی زائده عرضی قرار دارد و به عنوان نقطه اتصال عضلات و لیگامانها عمل میکند.
• وظیفه: اتصال عضلات و لیگامانها و کمک به حرکات جانبی ستون فقرات.
• آسیبپذیری: این زائده به دلیل اندازه کوچک و موقعیت آن، ممکن است در اثر فشار یا ضربههای مستقیم دچار شکستگی شود.
توبروکل قدامی زائده عرضی (Anterior Tubercle of Transverse Process):
این زائده در قسمت قدامی زائده عرضی قرار دارد و نقش مشابهی با توبروکل خلفی دارد.
• وظیفه: اتصال عضلات و لیگامانها و حمایت از حرکات جانبی ستون فقرات.
• آسیبپذیری: این بخش نیز به دلیل موقعیت خود در معرض آسیبهایی مانند شکستگی قرار دارد.
سوراخ عرضی (Foramen Transversium):
سوراخ عرضی یک کانال استخوانی است که عروق و اعصاب مهمی از آن عبور میکنند، به ویژه در ناحیه گردن.
• وظیفه: محافظت و هدایت عروق و اعصاب مهم.
• آسیبپذیری: این ساختار به دلیل عبور عروق و اعصاب حساس، در صورت تنگی یا انسداد میتواند به مشکلات عصبی و عروقی منجر شود.
جسم مهره (Vertebral Body):
جسم مهره بخش اصلی و مرکزی هر مهره است که وزن بدن را تحمل میکند و به عنوان یک بالشتک برای توزیع فشار عمل میکند.
• وظیفه: تحمل و توزیع وزن بدن و حفاظت از نخاع.
• آسیبپذیری: جسم مهره به دلیل تحمل فشارهای زیاد، ممکن است در اثر ضربههای شدید یا بیماریهایی مانند پوکی استخوان دچار شکستگی یا فشردگی شود.
هر یک از این ساختارهای مهم در ستون فقرات کمری نقش حیاتی در حفظ سلامت و عملکرد بدن دارند. آسیب به هر کدام از این بخشها میتواند به مشکلات جدی منجر شود که تأثیرات بلندمدتی بر کیفیت زندگی بیمار خواهد داشت. بنابراین، شناخت عملکرد و آسیبپذیری این ساختارها برای هر فردی که در زمینه بهداشت و درمان فعالیت میکند، ضروری است، اگر با مشکل سیاتیک التهاب زده و درد در کمر و گردن مواجه شدید، فراموش نکنید اولین قدم مشاوره صحیح و پیگیری و درمان غیر جراحی است !